Obchody jubileuszu XXV-lecia Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej towarzyszyły Walnemu Zjazdowi Sprawozdawczo-Wyborczemu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, który odbył się w dniach 25-26 marca br. w Centrum Konferencyjnym MON w Warszawie. Podczas zjazdu wybrano nowe władze ŚZŻAK.

Uroczystości przedzjazdowe uroczysta gala w dniu 24 marca br., która odbyła się na Zamku Królewskim z okazji XXV-lecia Związku, podczas której zebrani wysłuchali wykładu okolicznościowego prof. dr hab. Wiesława Jana Wysockiego pt. „Tobie Ojczyzno Armii Krajowa” oraz recitalu fortepianowego reprezentanta Polski na XVII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
Na uroczystość w Zamku Królewskim przybyło wielu znamienitych gości, którzy pod adresem Związku skierowali wiele ciepłych słów. Podczas uroczystości wręczono nagrodę im. Jerzego Ślaskiego, przyznawaną przez nasz Związek za wybitne osiągnięcia w pracy naukowej, publicystycznej, dydaktycznej utrwalającej i rozpowszechniającej wiedzę o Polskim Państwie Podziemnym i Armii Krajowej.

Następne dwa dni tj. 25-26 marca br. delegaci i członkowie władz spędzili na konferencji naukowej nt.: „Tobie Ojczyzno Armia Krajowa – XXV lat ŚZŻAK” i XIV Zjeździe Sprawozdawczo-Wyborczym Delegatów ŚZŻAK.
Zgodnie ze Statutem uprawnionych do wzięcia udziału w Zjeździe było 143 członków Związku tj. delegatów z poszczególnych Okręgów oraz członków władz centralnych. Ze względu na stan zdrowia na Zjazd przybyło 125 delegatów.
W trakcie zjazdu dokonano wyboru nowych władz. Prezesem Zarządu Głównego ŚZŻAK został ponownie prof. dr hab. Leszek Żukowski.
Wybrano również 10 osobowe Prezydium Zarządu Głównego ŚZŻAK, którego w tej kadencji członkami będą: Wojciech Barański, Eugenia Cegielska, Marek Cieciura, Maria Dmochowska, Ryszard Dorf, Maciej Jarosiński, Piotr Kurek, Mieczysław Szostek, Jan Wiesław Wysocki oraz Jerzy Żelaśkiewicz, a także 7 osobową Główną Komisję Rewizyjną oraz 9 osobowy Główny Sąd Koleżeński.
Podczas Zjazdu przyjęto również szereg uchwał i wniosków związanych z dalszą pracą organizacji. Obrady Zjazdu przebiegały w rzeczowej i poważnej atmosferze, nacechowanej troską o pozycję społeczną odchodzącego pokolenia weteranów Armii Krajowej, dalsze utrwalanie etosu walk o niepodległość i przekazywanie pojęcia służby Rzeczypospolitej dzieciom i wnukom żołnierzy.
Podczas zjazdu Okręg ŚZŻAK Tarnów reprezentowali wybrani delegaci: Maciej Małozięć i Zbigniew Kowal oraz prezes Zarządu Okręgu Ryszard Żądło.

Również w Tarnowie obradowały władze okręgowe ŚZŻAK. Zjazd odbył się 15 kwietnia br. w Izbie Pamięci Światowego Związku Żołnierzy AK – siedzibie Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Obradom zjazdu sprawozdawczego przewodniczył wiceprezes Zarządu Okręgu Maciej Małozięć.
Uczestnicy wysłuchali sprawozdań: Zarządu Okręgu, które przedstawił prezes Ryszard Żądło oraz Komisji Rewizyjnej, które przedstawiła przewodnicząca Elżbieta Zięba.
Sprawozdania zostały jednogłośnie przyjęte przez zebanych.
Podczas zjazdu dębickie Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych ŚZŻAK reprezentowała prezes Izabela Podhalańska oraz sekretarz Maciej Małozięć, pełniący także funkcję wiceprezesa Zarządu Okręgu.

Poza głównymi obchodami Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, które odbyły się 28 lutego i 1 marca, w bieżącym roku zrealizowano szereg przedsięwzięć towarzyszących, których głównymi organizatorami byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy oraz Katolickie Centrum Edukacji KANA w Dębicy.

2 marca rozstrzygnięto pierwszą edycję konkursu wiedzy historycznej pn. „Wilczymi Śladami”, który zorganizowało Katolickie Centrum Edukacji KANA w Dębicy we współpracy z Miastem Dębicą i Powiatem Dębickim. Podczas uroczystego podsumowania i wręczenia nagród wystąpiła dębicka Grupa SAFO. Laureaci konkursu oraz młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych obejrzeli także film Sławomira Górskiego „Wolność i Niezawisłość. Ostatnia nadzieja”. Z prelekcją historyczną wystąpił także pracownik rzeszowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Zenon Fajger.

20 marca miała miejsce promocja książki Jadwigi Lazarowicz, żony Adama Lazarowicza „Klamry”, pt. „Stracony dom”. Jadwiga Lazarowicz (1898-1985), była żołnierzem AK ps. „Aldona”. W czasie wojny jej mąż był komendantem dębickiego Obwodu AK, a po wojnie wiceprezesem IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Został zamordowany 1 marca 1951 roku.

Stracony dom Jadwigi Lazarowicz to prawie raport z przeżyć kobiety, żony stojącej wytrwale u boku męża w czasie jego konspiracyjnej służby oraz matki troszczącej się o dzieci, gdy jej mąż -ojciec jest ścigany, a potem uwięziony przez UB. Jest w tym przekazie świadectwo pokolenia, którego dom rodzinny był katolicki i polski, i stanowił duchową twierdzę do której okupanci mogli się włamywać, plądrować, wyrywać dokumenty, ale dom trwał, bo zbudowany był na etosie prawdy, piękna, miłości i powinności. W domu tym służąca była przyjaciółką, osierocony chłopiec- własnym synem. To księga o duchu pokolenia Niezłomnych, które przez okupację niemiecką przeszło mocno wyszczerbane, ale mocarne, potem zaś – w czasie okupacji sowieckiej – podane zostało niezwykłej próbie wierności imponderabiliom.

prof. Wiesław Jan Wysocki (UKSW)

Podczas spotkania zaprezentowany został także film w reżyserii Wojciecha Wojnicza pt. „Tajemnice Cmentarza Osobowickiego”. Reportaż opowiada o pracach ekshumacyjnych prowadzonych przez zespół ekspertów pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim. To tam spoczywają szczątki m.in.: Ludwika Marszałka, Jana Klamuta i Stanisława Dydo – przywódców dolnośląskich struktur Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, pochodzących z powiatu dębickiego.

Podczas wideokonferencji nawiązano transmisję on line z dziećmi Jadwigi i Adama Lazarowiczów: najstarszym synem – Zbigniewem oraz córką Danutą Iwan, którzy podzielili się swoimi wspomnieniami z czasów „kiedy Gumniska były stolicą powiatu”. Uczestnicy spotkania mieli także okazję do bezpośredniego zadania pytań gościom wideokonferencji.

Zwieńczeniem obchodów był wykład otwarty zorganizowany 23 marca przez Katolickie Centrum Edukacji KANA oraz Parafię Matki Bożej Anielskiej. Wykład wygłosił ks. prof. dr. hab. Bogdana Stanaszka z Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie. Przedmiotem rozważań księdza profesora był temat: „Represje UB wobec byłych żołnierzy AK w północnej części powiatu dębickiego w czasach stalinowskich”.

Z udziałem marszałka Władysława Ortyla, najwyższych władz województwa podkarpackiego oraz kompanii honorowej Wojska Polskiego, wystawionej przez 13. Tczewski Batalion Saperów z Niska, odbyły się w Dębicy 1 marca br. wojewódzkie obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

Uroczystości rozpoczęły się na dębickim rynku gdzie organizatorzy uroczystości złożyli wiązankę kwiatów przed pomnikiem straconych żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. Następnie w kościele pw. św. Jadwigi odprawiona została uroczysta msza święta w intencji ojczyzny. W samo południe na dębickim Cmentarzu Wojskowym odbyła się część oficjalna.
Słowo do zgromadzonych skierowali: marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl oraz starosta dębicki Andrzej Reguła.
Po wspólnej modlitwie, odczytany został apel poległych oraz oddana została salwa honorowa. Następnie uczestnicy uroczystości złożyli wieńce i wiązanki kwiatów przed symbolicznym grobem Adama Lazarowicza oraz przed kwaterą Polskiego Państwa Podziemnego. Na zakończenie por. Izabela Podhalańska podziękowała za udział w uroczystościach.

Wieczorem w Domu Kultury KOSMOS odbyła się uroczysta premiera filmu dokumentalnego „Wolność i Niezawisłość. Ostatnia nadzieja”. W spotkaniu wziął udział reżyser filmu Sławomir Górski, który wprowadził zebranych w tematykę dokumentu oraz opowiedział jak zrodziła się idea nakręcenia filmu.
Wcześniej z występem artystycznym „Oskarżeni o wierność” wystąpiła Grupa SAFO z Miejskiego Ośrodka Kultury.

Jak podkreśla Maciej Małozięć inicjator i koordynator obchodów Dnia „Żołnierzy Wyklętych”

Dębica ma szczególne powody do dumy, a także swoiste zobowiązanie do wyjątkowej oprawy i celebracji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Z ziemi dębickiej wywodzą się bowiem straceni 1 marca członkowie IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, a wielu żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Dębica, po 1944 roku zaangażowało się w działalność w strukturach podziemia antykomunistycznego, płacąc za to bardzo często najwyższą ofiarę.