Wielkoformatowy mural 5. Pułku Strzelców Konnych powstał na ścianie przy ulicy Rzeszowskiej 15 w centrum Dębicy. Dzieło wykonane przez artystów z Fresh Vision Studio przedstawia konny poczet sztandarowy pułku. Inspiracją do powstania pracy, była archiwalna fotografia wykonana podczas Wielkiej Rewii Kawalerii, która odbyła się w Krakowie w październiku 1933 roku. Zdjęcie pochodzi z albumu 5. Pułk Strzelców Konnych. Historia – Tradycja – Pamięć. Tłem dla jadących na koniach ułanów, stała się zabudowa Dębicy z okresu międzywojennego. Realizatorem przedsięwzięcia była Fabryka Farb i Lakierów Śnieżka SA. Mural ma powierzchnię 170 m² i w całości został wykonany przy użyciu produktów Foveo Tech, marki z portfolio Śnieżki.

W oficjalnej prezentacji dzieła wzięła udział sekcja konna Tarnowskiego Oddziału Jazdy 5. Pułku Strzelców Konnych, wchodząca w skład Stowarzyszenia Szwadron Jazdy Rzeczypospolitej Polskiej. Rekonstruktorzy podczas pokazu zaprezentowali m.in. pokaz musztry paradnej, woltyżerki, kadryla kawaleryjskiego oraz władania szablą i lancą na koniu. Stowarzyszenie od 12 lat kultywuje tradycje 5. Pułku Strzelców Konnych. Wszyscy, którzy wzięli udział w pokazie, otrzymali bezpłatne pocztówki z ułanami.

Fabryka Farb i Lakierów Śnieżka zadbała także o edukacyjny wymiar projektu. Służy temu aplikacja z tzw. poszerzoną rzeczywistością. Przy wykorzystaniu aplikacji ŚNIEŻKA VR, która ze ściany odczytuje wizualizację, otrzymujemy dodatkowe informacje w postaci ikonografii, dat i faktów związanych z 5. Pułkiem Strzelców Konnych. To nowatorskie rozwiązane może wpłynąć nie tylko na zainteresowanie samym muralem, ale przede wszystkim na popularyzację historii wśród szerszej grupy odbiorców. Pobierając aplikację wystarczy odczytać całą ścianę (analogicznie do mechanizmu odczytu kodów QR), dzięki czemu odkryjemy niezwykłą scenerię rzeczywistości rozszerzonej w realnym świecie.

5. Pułk Strzelców Konnych sięga swymi korzeniami do okresu wojen napoleońskich. Pierwszy oddział konny, który działał pod tą nazwą, został sformowany w Kościane w 1806 roku. Pułk brał udział m.in. w wojnie z Austrią oraz w wyprawie Napoleona na Moskwę. Dalsze dzieje „piątki” związane są z powstaniem listopadowym. Pułk strzelców konnych gwardii, który został przemianowany na 5. PSK brał udział m.in. w walkach pod Wawrem, Grochowem oraz Raciążem.

Ponowna reaktywacja pułku nastąpiła w niepodległej Polsce. W październiku 1920 r., 3. Pułk Strzelców Konnych, którego poszczególne dywizjony brały udział w wojnie polsko-bolszewickiej, został przemianowany na 5. Pułk Strzelców Konnych. Miejscem stacjonowała jednostki był Tarnów. Od 1929 r. pułk rozpoczął przenosiny z Dębicy. Z tego okresu pochodzą pułkowe żurawiejki:

Pod kocami dziewki chowa,
to jest 5. pułk z Tarnowa

 

Brakło rowów w okolicy,
przenieśli ich do Dębicy.

 

Długo błądził w okolicy,
zanim trafił do Dębicy.

Oficjalne przeniesienie pułku do koszar w Dębicy odbyło się w grudniu 1934 roku.
W okresie akcji „Burza”, żołnierze Armii Krajowej Obwodu Dębica, w ramach koncepcji Odtwarzania Sił Zbrojnych, przejęli tradycje przedwojennego 5. Pułku Strzelców Konnych, który z koszar w Dębicy wyruszył na wojnę obronną 1939 roku.
Warto dodać, że w budynku przy ulicy Rzeszowskiej 15, na której powstał wykonany przez Śnieżkę mural, znajduje się siedziba Światowego Związku Żołnierzy AK – Środowiska 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy, organizacji która skupia w swych szeregach weteranów 5. Pułku Strzelców Konnych AK oraz sympatyków ideałów Armii Krajowej.

Więcej o historii 5. Pułku Strzelców Konnych znajdziesz tutaj.

Podczas XXV nadzwyczajnej sesji Rady Miejskiej, 14 października 2016 roku, miejscy radni przyznali odznaczenie „Honorowy Obywatel Miasta Dębicy”, majorowi Zbigniewowi Lazarowiczowi – żołnierzowi Armii Krajowej, podziemia antykomunistycznego lat 40. oraz Solidarności Walczącej. Z wnioskiem o odznaczenie dla Zbigniewa Lazarowicza wystąpił Światowy Związek Żołnierzy AK Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy.

Zbigniew Lazarwicz urodził się 27 września 1925 r. w Jaśle, jako pierwszy syn Adama Lazarowicza i Jadwigi z d. Ojak. Rodzina Lazarowiczów w latach 30. XX w. przeprowadziła się do Gumnisk-Foks koło Dębicy, gdzie Adam został kierownikiem miejscowej szkoły powszechnej.

We wrześniu 1939 r., po ewakuacji Ośrodka Zapasowego Krakowskiej Brygady Kawalerii z koszar w Dębicy, Adam Lazarowicz został ostatnim komendantem miasta Dębica. W 1940 r. stanął na czele Placówki ZWZ Dębica „Działo”, a w grudniu 1940 r. został komendantem Obwodu ZWZ Dębica „Dziekania”, „Deser”.
W 1941 r. przeniósł siedzibę komendy Obwodu do Gumnisk. Do pracy konspiracyjnej zaangażował swojego najstarszego syna Zbigniewa, który przyjął pseudonim „Bratek”.

Zbigniew Lazarowicz ukończył kurs tajnego nauczania zdając maturę w 1943 r. w Sędziszowie Małopolskim. Brał także udział w kursie podchorążych.
W 1944 r. został dowódcą plutonu AK Gumniska, który w czasie akcji „Burza” wchodził w skład kompanii AK Dębica pod dowództwem Leona Kloca „Jasny”.

Na czele tego plutonu Zbigniew Lazarowicz dowodził podczas wzmożonej działalności dywersyjnej, w tym podczas pacyfikacji Gumnisk i Braciejowej oraz w bitwie na Kałużówce.

Po wojnie, wraz z ojcem Adamem, był ścigany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego za działalność w AK oraz zaangażowanie w struktury organizacji podziemia antykomunistycznego: „NIE” – Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

Pod koniec 1947 r. został aresztowany wraz z ojcem. Przesłuchiwany m.in. w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Wypuszczony na wolność. Za działalność w WIN – ojciec Zbigniewa został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r.

Zbigniew ożenił się z Haliną z d. Radzikowską. Z małżeństwa urodziło się czworo dzieci: Romuald, Anna, Mariusz, Przemysław.

W 1980 r. Zbigniew zaangażował się w działalność w strukturach Solidarności. Był współtwórcą podziemnych wydawnictw, kolporterem i drukarzem prasy podziemnej dla wrocławskiej Solidarności Walczącej. Został internowany w okresie stanu wojennego. Przebywał w areszcie w Nysie.

Po 1989 r. zaangażował się w działalność w Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był członkiem założycielem Zarządu Głównego ZŻAK w Krakowie oraz założycielem i członkiem Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK.

Wielokrotnie przyjeżdżał na spotkania do Dębicy gdzie spotykał się z kolegami z konspiracji oraz uczniami dębickich szkół.

Corocznie przyjeżdża także na uroczystości rocznicowe z okazji bitwy na Kałużówce, gdzie udziela lekcji historii i patriotyzmu dla młodzieży oraz uczestników obchodów.

Jest autorem wielu opracowań, w tym wspomnień o swoim ojcu pt. „Klamra – mój ojciec”. Uczestniczył także jako konsultant przy produkcji filmów historycznych dot. najnowszej historii Polski, m.in. „WIN – ostatnia nadzieja”, który otrzymał główną nagrodę na festiwalu NNW w Gdyni w 2015 roku.

Zbigniew Lazarowicz był także Honorowym Członkiem Komitetu budowy pomnika ofiar Katastrofy Smoleńskiej w Dębicy.

Odznaczenie zostanie wręczone podczas dębickich obchodów z okazji Święta Niepodległości 11 listopada 2016 roku.

Zbigniew Lazarowicz będzie drugim żołnierzem AK wyróżnionym tytułem „Honorowego Obywatela Dębicy.” Wcześniej, również na wniosek Światowego Związku Żołnierzy AK, zaszczytny tytuł przyznano prof. dr. hab. Janowi Łopuskiemu. Odznaczenie wybitnemu profesorowi, w czerwcu 2012 roku, wręczył w Gdyni Maciej Małozięć.

W niedzielę 25 września 2016 roku odbyły się w Dębicy obchody Dnia Polskiego Państwa Podziemnego. Uroczystości rozpoczęła msza święta, której przewodniczył kapelan środowiska żołnierzy AK, ks. Ryszard Piasecki, proboszcz parafii pw. św. Jadwigi. W świątyni zgromadziły się poczty sztandarowe na czele z bojowym sztandarem Inspektoratu AK Rzeszów, a także przedstawiciele służb mundurowych, weterani AK, władze samorządowe powiatu dębickiego, młodzież oraz mieszkańcy regionu.  Po Eucharystii uczestnicy przeszli pod budynek Miejskiego Gimnazjum nr 1 w Dębicy, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca twórców i bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego.

  (więcej…)